Wommels tijdens corona in LC
In de Leeuwarder Courant vandaag een uitgebreid artikel over de ondernemers van Wommels rond de terp tijdens de coronatijd: De één verdiende bijna niets meer, de ander zag zijn of haar omzet stevig stijgen. De coronacrisis heeft grote impact op heel veel bedrijven. Corona is de wereld nog niet uit, maar het versoepelen van de maatregelen vandaag is een goede aanleiding om eens terug te kijken. In Wommels zitten allerlei ondernemers en een kerk rond de Terp. Hoe hebben zij de afgelopen 3,5 maand beleefd?
Op bovenstaande kaart zijn alle geïnterviewde ondernemers aangegeven.
- ,,De tún.’’ Daar is Adriana Metzlar, die samen met haar man café-restaurant It Reade Hynder bestiert, veel in bezig geweest de afgelopen maanden. Ineens mochten ze geen gasten meer ontvangen. Gelukkig hebben ze ook een slijterij, die open kon blijven. Ze konden daar ook snacks en pizza’s verkopen. Maar in It Reade Hynder was het heel rustig en stil. Doordat ze geen vast personeel in dienst hebben, kwamen ze niet in financiële nood. ,,Dy moatte oars wol trochbetelle wurde.’’ Metzlar ziet de coronacrisis als de zoveelste tegenslag waar ze als horecamensen mee te maken krijgen. MKZ, de brand in Volendam, de euro, de economische crisis, het rookverbod, allemaal eerdere voorbeelden. Metzlar is wel wat gewend. Inmiddels weten de gasten het café al weer te vinden. ,,Sa’n krisis is noait leuk, mar wy hawwe him goed trochstien.’’
- Attie Bakker van Attie’s Mode en Schoenen had net duizend kaarten verstuurd aan vaste klanten, toen alles stil kwam te staan. Ze hield de winkel wel gewoon open. ,,Mar ynienen kamen der gjin klanten mear.’’ Af en toe keek er iemand om het hoekje van de deur en vroeg: ‘mei ik wol binnenkomme?’. In de winkel liepen ze dan met een grote boog om elkaar heen. Na een week of drie was Bakker er klaar mee. Ze deed haar eigen onderzoek en kwam tot de conclusie dat de 1,5-meterregel onzin was. ,,Dus is it hjir ‘vrijheid, blijheid’ yn de winkel.’’ Ze helpt klanten, die dat willen, weer bij het passen van bijvoorbeeld bh’s. En als iemand wel afstand wil houden: ook goed natuurlijk. Qua verkoop was het een slechte tijd, maar ze kan het dragen. ,,Ik ha gjin personiel, sit hjir al 32 jier en myn man hat ek in baan.’’
- ,,Hektysk.’’ Zo beschrijft bedrijfsleider Arnoud Wolthuizen van supermarkt Jumbo Kooistra de afgelopen maanden. Maar hij heeft er een voldaan gevoel aan overgehouden. ,,Wy hawwe ús der mei de ynwenners en kollega’s goed trochhinne slein.’’ Op stel en sprong kwamen er schermen voor de kassa’s, werd er een deurbeleid ingevoerd en moesten de ‘karkes’ elke keer worden schoongemaakt. Gastheren en –vrouwen wezen bezoekers op het eenrichtingsverkeer in de winkel en legden de maatregelen uit. In het begin van de coronacrisis werd er gehamsterd en raakten schappen leeg omdat de distributie de massale vraag niet aankon. Dit duurde een maand tot anderhalve maand. De omzet steeg heel flink, zegt Wolthuizen. De bedrijfsleider zag ook dat dorpsbewoners weer meer kozen voor de super in Wommels. ,,Minsken dy’t oars miskien nei Boalsert gongen, komme no hjir wer. Se kieze foar feilich winkelje yn eigen doarp.’’ Hij heeft het gevoel dat de supermarkt er vaste klanten uit Wommels en omgeving aan zal overhouden.
- ,,Wy merke der net folle fan’’, zegt Erika Okkema van Murk’s Slagerij . ,,Je moatte dochs iten bliuwe.’’ Klanten bleven de afgelopen maanden dus gewoon komen voor vleeswaren. Wat Okkema wel opviel, was dat mensen van tevoren bestelden, snel betaalden en niet bleven hangen voor een praatje. Ook kochten ze grotere hoeveelheden ineens, zodat ze minder vaak naar de slager hoefden. De winkelomzet steeg een klein beetje, vertelt haar vader Murk Okkema. Toch moest ook de slagerij een veertje laten, want de markt voor grote bedrijfs- en buurtbarbecues verdween volledig. Daar hoeft Okkema het gelukkig niet van te hebben om zijn winkel in de benen te houden. ,,Mar it is foar ús wol de slachrjemme yn de kofje’’, zegt hij. Inmiddels zijn er wel weer barbecues voor ongeveer tien personen, maar de hoop is dat ook feestjes voor zestig man binnenkort weer vleesbestellingen plaatsen.
- ,,Wy hiene de lúkse dat wy koroanadrokte hiene’’, vertelt Grietje van der Velde van warenhuis Top 1 Toys Van der Velde . Ze heeft twee webwinkels, in speelgoed en woonaccessoires, en die liepen als een trein. ,,It wie ekstreme drokte, dy’t boppe Sinteklaas en Kryst útgong.’’ Maar ook in de fysieke winkel was er geen reden tot klagen. Klanten wisten die gewoon nog te vinden. En niet alleen voor spelletjes om het thuiszitten leuker te maken. De normale vraag bleef overeind. De winkel werd natuurlijk wel ingericht volgens de richtlijnen van het RIVM. Zo kwamen er schotten bij de toonbank en wachtstrepen op de vloer. De winkel is ruim bemeten, maar het maximum aantal klanten werd op twintig gesteld. Van der Velde kreeg de indruk dat inwoners nieuwe waardering kregen voor het winkelaanbod in Wommels. Dit terwijl ze zich aan het begin van de coronatijd juist zorgen maakte. En ze rekent zich ook niet rijk. In het najaar zou er best een recessie kunnen komen, die haar dan toch nog klandizie kost. ,,Der binne noch safolle risiko’s. It moat earst mar ris 2021 wêze.’’
- Peter Wijnia stond op het punt zijn eigen verkeersschool Grutte Pier te openen, toen de coronacrisis genadeloos toesloeg. Vorig jaar besloot hij het roer om te gooien, zegde zijn baan als manager in het grote bedrijfsleven op en koos voor een eigen rijschool. ,,Ik moast op 2 april it lêste eksamen noch dwaan, in wike letter hie ik iepen kinnen.’’ Maar het examen bij het IBKI werd wegens de coronacrisis afgelast. De deur van Grutte Pier bleef dicht, de geleasede lesauto stond werkloos voor huis, de kosten ervoor liepen door. Financieel was het ‘kiele, kiele’, vertelt Wijnia, maar hij ging niet stilzitten. De verplichte vrije tijd gebruikte hij om zijn rijschool te promoten. ,,Ik tocht: dy dream komt út. De koroanakrisis krijt my der net ûnder.’’ En zo geschiedde, want drie weken geleden kon hij alsnog examen doen en inmiddels stromen de leerlingen binnen. ,,Machtich moai wurk.’’
- Toen in maart de lockdown eraan zat te komen heeft Posthuma De Echte Bakker ,,as in gek’’ in twee dagen een webshop in elkaar gezet, vertelt Nyncke Posthuma. ,,Foar as minsken de doar net mear út koene.’’ In het begin was de sfeer wel wat paniekerig, herinnert Posthuma zich. Haar bakkerij levert veel aan de horeca en die ging dicht: een klap. Bovendien zakte de banketverkoop, een belangrijke tak, grotendeels in. ,,Bygelyks omdat jierdeis net mear fierd waarden. Ynstee fan tweintich stikjes oranjekoeke, kochten minsken der twa.’’ De bakkerij kreeg dus met een omzetdaling te maken. Maar de webshop bleek een gouden greep. ,,Mei dêrtroch bliuwde de klandyzje yn de winkel op peil.’’ In de zaak kwam een ‘pick-up point’, waar mensen hun bestelling makkelijk konden afhalen en laten bezorgen kon ook. Posthuma heeft 34 mensen op de loonlijst in meerdere filialen, dus de kosten liepen door. ,,Gelokkich ha wy wat fet op ’e bonken, trochdat wy al hiel lang bestean.’’ Er is verlies geleden, maar het bedrijf kan het handelen, zegt Posthuma. En de webshop, die blijft.
- De Jacobikerk is natuurlijk geen onderneming, maar hij staat wel prominent aan de Terp en ook hier had de coronacrisis veel impact. ,,Het is stil geweest’’, vertelt predikant Douwe Wijmenga. Vanaf half maart konden er geen kerkdiensten gehouden worden. Ook bezoeken aan gemeenteleden hielden op. ,,Alles ging per telefoon en dat was een rare gewaarwording. Persoonlijke contacten zijn namelijk heel belangrijk en dat viel allemaal weg.’’ Vanuit de gemeente hoorde de dominee desondanks positieve geluiden: ‘we gaan ervoor, we komen hier doorheen’. Naarmate het langer duurde, vernam hij dat het geduld wel op de proef werd gesteld. Digitale middelen boden uitkomst. Vanuit Easterein werden diensten op YouTube gezet. En via e-mail en WhatsApp werden lied- en bijbelteksten gedeeld. Een maand geleden was er voor het eerst weer actie bij de kerk: het al geplande groot onderhoud begon. En zondag (5 juli) is de eerste dienst weer in de Jacobikerk. Zonder koffie en zonder zang. ,,Het wordt aftasten, maar het is heel fijn dat we weer kunnen beginnen.’’
- Kapsalon De Freule ging nog een week eerder dicht dan de meeste andere kappers, vertelt eigenaar Germ Stenekes. ,,Ik ha hjir twa âldere kollega’s en dy wiene wol wat eangstich. Ik woe gjin risiko nimme, dus wy gongen 16 maart ticht.’’ Daardoor stond ineens de omzet stil. Daarom vroeg hij de 4000 euro steun van de overheid aan. Maar daarmee kon hij het natuurlijk niet redden. Dus moest hij ook een beroep doen op de NOW-regeling die een deel van de salariskosten compenseert. ,,Dêr ha ’k no krekt de tredde trânsj fan hân.’’ Het enige wat verder nog iets van inkomsten opleverde was de verkoop van kleurpakketjes, waarmee klanten hun eigen haar konden verven. Toen de zaak weer openging, was dat met plastic kapmantels, desinfectiemiddel en mondkapjes. Allemaal nodig, maar ook duur. Stenekes berekent het niet door aan de klant. Nog een apart fenomeen: door de inhaalrace na de opening, met extra bezetting, is het hele vaste klantenbestand in een aantal weken tijd geknipt. Daardoor is het nu weer even rustig. Maar juli kon wel eens een goede maand worden, denkt hij. ,,Dan moat elkenien wer nei de kapper.’’